Ahlâkî prensipler Kur’ân-ı Kerimin ahlakî öğütlerine dayanır ve uygulamasını da bizatihi Peygamberimizin (asm) ahlakına bakarak yapması gerekir. Zira Peygamberimiz (asm) “Rabbim beni terbiye etti ve edebimi güzel yaptı” (Camiu’s-Sağir, 1:12.) buyurmuştur.
Giriş
İslam’da aile terbiyesinin önemi büyüktür. Çocuk ilk ahlak dersini ailesinden alır. Çocuğun ahlâkî terbiyesi ailesinin görevidir. Okul öğrencilerine teknik bilgiler ve fennî bilgiler verir; ama ahlak ve fazilet konusundaki eğitim pratiğini aile içinde alır.
Ahlâkî prensipler Kur’ân-ı Kerimin ahlakî öğütlerine dayanır ve uygulamasını da bizatihi Peygamberimizin (asm) ahlakına bakarak yapması gerekir. Zira Peygamberimiz (asm) “Rabbim beni terbiye etti ve edebimi güzel yaptı” (Camiu’s-Sağir, 1:12.) buyurmuştur. Hz. Aişe (ra) Peygamberimiz için “Ahlakı Kur’ân’dan ibaretti” (Müslim, Müsâfirîn, 139.) buyurarak açıklar. Yüce Allah Peygamberimizin (asm) ahlakını “Sen en güzel ahlak üzeresin!” buyurarak över ve “Peygambere itaat edin!” (Âl-i İmran, 3:32; Nisa, 4:59, 69, 80; Enfal, 8:1.) ferman buyurarak ahlak bakımından ona uyulmasını emreder.
Bu sebeple Peygamberin ahlakını rehber edinmek ve ona uymak Allah’ın emridir, Allah’ın rızası bu şekilde kazanılacağı gibi insanın maddi ve manevi terakkisi ve toplumun düzelmesi de ancak böyle olur.
Terbiyenin Esasları
1. Sahih İtikat ve İnanç
Çocukların ve gençlerin terbiyesi önce itikadi yönden doğru bilgilere sahip olmaları, Allah’ı ve ahireti doğru şekilde onlara tanıtmakla başlar. Şayet itikat düzgün olmazsa terbiyenin ve ahlakın faydası olmaz. Zira, doğru inanç doğru düşünceyi, doğru düşünce doğru davranmayı netice verir.
1. İman esaslarını doğru şekilde öğretmek,
2. Dinin farzlarını ve haramlarını güzel şekilde anlatmak,
3. Kur’ân-ı Kerimin düzgün şekilde okunmasını sağlamak,
4. Allah’ın isim ve sıfatlarını “Esma-i Hüsnâyı” öğretmek,
5. Allah’ın kitabına, meleklerine ve kadere imanı güçlendirmek,
6. Peygamberimizin (asm) ve sahabelerin hayatını onlara öğretmek,
7. Selef-i Salihin ve Ehl-i Beyt sevgisi vermek, hayatlarını örnek göstermek,
8. Zikir, fikir, şükür, kanaat, rıza, sabır ve saygı mefhumlarını öğretmektir.
2. Kültürel Eğitimlerine Önem Vermek
Çocuklarımıza vatan ve millet sevgisi vermek için tarihi öğretmek yanında mefahir-i milliye konusunda da milli ve manevi değerleri tanıtmak ve öğretmek gerekir.
1. Tarihi şahsiyetleri tanıtmalı ve tarihi şuur vermelidir.
2. Edebî şahsiyetleri tanıtmalı edebiyatı ve sanatı sevdirmeli.
3. Spor ve müzik gibi ruhu ve bedeni geliştiren programlar da yapılmalıdır.
4. Akraba, komşu ve çevre ile münasebetlerde ahlaki kuralları öğretmelidir.
5. Milli ve dini törenler de onların ufuklarını açacak ve sosyalleşmelerini sağlayacaktır.
3. Yardımlaşmayı Öğretmek ve Sevdirmek
Çocuklarımıza insanlara saygı ve hürmet yanında yardımlaşmayı da öğretmek gerekir. Akraba ve komşulara yardımcı olmak, dertleri ile ilgilenmek ve onların yardımına koşmak büyük bir fazilettir ve büyük sevaba vesiledir.
1. Anne-babaya yardımcı olmak yardımların en önemlisidir.
2. Akrabaya yardım etmek sevgi ve muhabbeti artırır.
3. Küçükleri sevmek ve yardımlarına koşmak da önemlidir.
4. Büyüklere hürmet ve onlara yardım etmek sevilmeyi ve dua almayı sağlar.
4. Çalışmayı, Sanat ve Meslek Sahibi Olmayı Sevmek ve Sevdirmek
En büyük günahlardan birisi de tembelliktir. Tembellik her kötülüğün anası sayılır. Bu sebeple çalışmayı sevmek ve sevdirmek gerekir. Her insanın kabiliyeti olan bir sanat ve meslek dalında ihtisas sahibi olması gerekir.
1. Çalışmak insanı can sıkıntısından ve stresten korur.
2. Çalışmak vücudun sağlığını korur ve hastalıktan muhafaza eder.
3. Çalışmak kazanç sağlar, insanı başkalarına muhtaç etmekten kurtarır.
4. Akıllıca çalışmak kişiyi yeni fırsatlar ve zengin olma yolu açar.
5. Çalışan kazanan başkalarına yardımcı olur, büyük saygınlık ve hürmet kazanır.
5. Aklı ve Fikri Çalıştırmayı Öğretmeli
Bir gencin inanç, ahlak ve ibadet eğitimi ile beraber sanat, meslek ve kültür eğitimi alması yanında aklını ve fikrini çalıştırmayı da öğrenmesi gerekir. Bu durumda başkalarını taklit etmekten kurtulur ve yenilikleri ortaya çıkarmaya ve toplumda lider olmaya sebep olur.
1. Aklı ve fikri çalıştırmanın birinci yolu çok okumaktır.
2. Başkalarının aklından ve fikrinden istifade etmeyi öğrenmelidir.
3. Allah’ın verdiği aklı ve fikri çalıştırmakla olaylardan ve varlıktan ders almalıdır.
4. Allah’ın ayetlerini düşünmekle kişi “Tefekkür” ibadetini yaparak imanını güçlendirir.
5. Yeni fikirler üreterek insanlara ve topluma yol ve yöntem gösterir.
6. Problem çözmeyi ve sıkıntıdan kurtuluşun yollarını öğrenir.
7. Akıllı bir insan kendisinin aczini ve fakrını anlar ve Allah’a tevekkül ile iltica ederek her nevi sıkıntılardan kurtuluş yolunu bulur.
6. Dinde Niyet ve İhlası; Dünyada Hürriyet-Hukuk ve İktisadı Öğrenmek
Bu husus çok önemlidir. Zira “Ameller niyetlere göredir.” “Dinde esas olan ihlastır. İhlasla az amel batmanlarla halis olmayana tereccüh eder.” Hürriyet Allah’ın insana en büyük ihsanı ve imanın da hassasıdır. Hukuk dinin temelidir ve “Kul hakkı” ile başlar. İktisat ise insan hayatının vazgeçilmezidir. İktisat eden geçim sıkıntısı çekmez. Maddi terakkimiz “Hürriyet, Hukuk ve İktisada” bağlıdır.
İslam’da aile terbiyesinin esasları bunlardır.
