Dinde akıl esastır. Din akla hitap eder. Kur’an-ı Kerimi ancak akıl sahipler anlar. Peygamberimizin (asm) peygamber olduğu ve Kur’an’ın Allah kelamı olduğu, Allah’ın varlığı akılla bilinir. Peygamberimiz (asm) “Aklı olmayanın dini yoktur” buyurmuşlardır.
Soru: Dinde akıl var mıdır? Dinin meseleleri akılla anlaşılabilir mi?
Cevap: Dinde akıl esastır. Din akla hitap eder. Kur’an-ı Kerimi ancak akıl sahipler anlar. Peygamberimizin (asm) peygamber olduğu ve Kur’an’ın Allah kelamı olduğu, Allah’ın varlığı akılla bilinir. Peygamberimiz (asm) “Aklı olmayanın dini yoktur” buyurmuşlardır.
Akıl baliğ olmayan dinen de mükellef değildir. Günahlarından sorumlu olmaz. İbadetlerin şartı “Akıl ve Balığ olmaktır.”
Kur’ân-ı Kerim akıllara hitap eder. “Akletmez misiniz? Düşünmez misiniz? İbret almaz mısınız?” “Ey akıl sahipleri düşünün ve ibret alın!” ferman eder. Öyle ise “Dinde akıl esastır.”
Peygamberin sıfatlarında birisi de “Fetanet” yani akıllı olmaktır.
Dinde hassas olalım; ama muhakeme-i akliyede noksan olmayalım. Yoksa aptal durumuna düşeriz ve yanılırız, aldanırız. Akıllı bir insanı nefis ve şeytan aldatamaz; ama akılsızları hemen aldatır. Bunun için akıllı adam cennete gider, akılsız ise cehenneme gider. Allah akılsız birini cennete almaz, cehenneme atar.
Peygamberimize birinin ibadetini övmüşler. Peygamberimiz (asm) onlara “Onun aklı nasıldır?” diye sormuş ve akıllı olmazsa ibadetin kendisine fayda vermeyeceğini söylemiştir.
Hz. Aişe (ra) “Ya Resulallah! İnsanların Allah katındaki mertebesi neye göredir?” diye sorar. Peygamberimiz (asm) “Aklına göredir ya Aişe!” der.
Hz. Aişe (ra) “İlmine ve ibadetine göre değil midir?” der.
Peygamberimiz (asm) “Ya Aişe kişi akılsızlığı yüzünden ömür boyu yapmış olduğu amelini bir anda yok eder. Bunun için Allah katında en değerliniz en akıllı olanınızdır” buyurmuşlardır.
Din önce akla hitap eder, aklı ikna ettikten sonra kalbi tatmin eder. böylece Kur’an akıl ve kalb beraberliğini sağlar. Eski alimler günümüzdeki gibi akıl inkişaf etmediği için olsa gerek “Dinin meseleleri naklîdir; akıl haşir ve mirac gibi hakikatleri anlayamaz. Biz nakledildiği için inanırız, aklımızı karıştırmayız” demişlerdir. Ancak günümüzde akıl ve aklın ürünü olan fenler inkişaf ettiği için bu zamanın imamı olan Bediüzzaman Said Nursi (ra) “Haşir Risalesi” ile haşrin, “Mirac Risalesi” ile Miraç gibi eski alimlerin anlamadığı ve aklen izah edemediği meseleleri de akıl ve mantıkla izah ederek, Allah’a inanmayanlara dahi haşri ve miracı aklen kabul ettirmiştir.
Okuyun siz de görün...
Öyle ise Allah’ın bize verdiği diğer azaları çalıştırdığımız gibi aklımızı da okuyarak çalıştıralım.
