31 Mart 1596’da La Haye’de doğdu ve 3 Nisan 1596’da vaftiz edildi. Babası Britanya Parlamentosunda aza idi. Annesi 13 Mayıs 1597’de bir çocuk dünyaya getirirken öldü. Üç gün sonra da doğan çocuk öldü. Descartes’i anne-annesi Jeanne Brochard büyüttü ve yetiştirdi.
RENE DESCARTES (1596-1650)
31 Mart 1596’da La Haye’de doğdu ve 3 Nisan 1596’da vaftiz edildi. Babası Britanya Parlamentosunda aza idi. Annesi 13 Mayıs 1597’de bir çocuk dünyaya getirirken öldü. Üç gün sonra da doğan çocuk öldü. Descartes’i anne-annesi Jeanne Brochard büyüttü ve yetiştirdi.
1616’da Poitiers Üniversitesinde Medeni Hukuk ve Kilise Hukuku eğitimini başarı ile tamamlar. 1625’de Paris’e gider ve orada iki sene kalır ve Balzac ile tanışır. 1627’de Chandoux adında birisi Bercelle kardinali ile Papa’nın mümessili Bagni’nin huzurunda bir konferans verir. Descartes onun fikirlerini hüve hüvesine çürütür. Bu hadiseden sona Berulle’nin dikkatini çeker. Kardinal kendisine Felsefeyi yeniden ıslah etmenin önemini anlatır ve bunu kendisine önerir. Bu Descartes’in değişmesine sebep olur. Fikirlerini kaleme almak için sakin bir ortam arar. Matematiğe dayanan Fiziği temellendirmek için önce Metafiziği inceler. Önce küçük bir Metafizik kitabı yazar. Bu düşüncelerinin ilk taslağı olur. Böylece 1637’de ilk eserini yayınlar.
Daha sonra “Denemeler” isimli eserini, sonra da “İlkeler” isimli eserini şekillendirir. Sonra “Dioptrik” ve “Meteorlar” isimli eserlerini yayınlar. 11 Şubat 1650’de 53 yaşında vefat eder. Ölürken son sözü “Ey ruhum! Gidelim…” olur.
Avrupa’ya planlı çalışma sistemini getirerek “Teşrik-i mesai” “Taksimu’l-A’mâl” prensibini getiren Descartes olmuştur. Avrupa bundan sonra planlı çalışma ile terakki etmiştir.
Kitapları
1. Le Monde: “Dünya” Bilimsel ve felsefî bir eserdir.
2. Discours de la Methode de Essais de Cette Metode: Metot Üzerine Denemeler.
3. Meditations Metaphysique: Metafizik Düşünceler. Bu eserinde “Doğruluğu apaçık bilinmeyen bir şeyi doğru kabul etmemek” “Tecrübeden kaynaklanan bilgilerin kesiliği” “İlmin gayesinin insanı tabiatın hâkimi kılmak olduğu” “İnsanların çoğunun kabul ettiği şeylerin doğru olduğu” fikirlerini açıklar. “Ruhun varlığını bilmenin bedenin varlığını bilmeden daha kolay olduğunu da ‘Düşünüyorum o halde varım’ ifadeleri ile ispatlar. Allah’ın varlığını da “Ben varsam Allah da vardır” ifadeleri ile açıklar. “Maddi şeylerin özünün Allah’ın var etmesiyle olduğunu” ispatlar. “Ruhun ölümsüzlüğü” üzerinde durur.
4. Prencipes de la Philosophie: Felsefenin İlkeleri. Bu eserinde Felsefe bir ağaçtır gövdesi Fizik, dalları da diğer ilimlerdir. Onlar da başlıca üç kısımdır. Tıp, Mihanik ve Ahlak der. Buradaki ahlak bilgeliğin son metebesi olan Ahlâk-ı Kâmildir” demektedir.
5. Les Passions de L’Ame: Ruhun İhtirasları.
Eflatun “Geometri bilmeyen içeri giremez” diyordu. Descartes de “Matematik ve Fizik bilmeyen içeri giremez” demek istemiştir. İnsanları felsefî şüphelerden kurtarmak için Matematiği esas kabul eden Descartes “Her şeyden şüphe edebiliriz; Matematiktan aslâ!” diye matematiğin kesinliğini esas aldığını ifade eder.
Descartes’in benimsediği ahlak kurallarını şöyle özetleyebiliriz.
1. Dine sağlam şekilde bağlı olmak ve kanunlara saygı duymak.
2. İşlerimizde kararlı ve sebatkar olmak.
3. Düşüncelerimizin dışında hiçbir şeyin tamamen bize ait olmadığını kabul ederek gücümüzün yetmediği şeye karşı mütevekkil olmak, elinden geleni de yapmak.
4. Başkaların ile uğraşmak yerine kendi eksik ve noksanını görerek onları gidermeye çalışmak.
İşte başarının, bahtiyarlığın ve mutluluğun yolu budur!” der.
“Ruhun İhtirasları” İsimli Eserinden Özetle
1. Ruhun ihtiraslarını tanımak için, onun fonksiyonlarını bedenin fonksiyonlarından ayırmak gerekir.
2. Uzuvların sıcaklık ve hareketleri bedenden, düşünceler ise ruhtan meydana gelir.
3. Ruh bedenin bütün bölümlerine ayrılmaksızın birleşmiştir.
4. Ruhun merkezi kalp değil, dimağın tam ortasında bulunan pek küçük bir guddedir. Çünkü bunun dışındaki tüm organlar çifttir.
5. İhtiraslar insanı bir şey istemeye tahrik eder ve vücudu ona elverişli kılar. Korku kaçmaya, atılganlık dövüşmeye sevk ettiği gibi…
6. Ruhun ihtiraslara hakimiyetini akıl ve irade sağlar.
7. Hakikatin bilgisi olmaksızın ruhun kuvveti yeterli değildir.
8. İyi sevk ve idare edildiği zaman ihtiraslar üzerine mutlak bir iktidar kazanmayacak kadar zayıf hiçbir ruh mevcut değildir.
9. Bu hayatın iyi ve kötülüğü yalnız ihtiraslara bağlıdır.
10. İhtirasların sebebi ruhtur ve ruhu etkileyen şeylerdir. Tabiatın bize faydalı olduğunu söylediği şeylere ruhumuzu meylettirmek ve ruhu bu isteğe sabit ve kararlı olmaya zorlamaktır.
İhtiraslarımız nelerdir?
1. Hayranlık
2. Takdir ve Tahkir, Gurur ve Tevazu
3. Aşk ve Sevgi, Kin ve Nefret
4. Arzularımız
5. Ümit, Korku, Kıskançlık, Güven ve Ümitsizlik
6. Kararsızlık, Cesaret, Cüret, Rekabet
7. Nedamet ve Vicdan Azabı
8. Sevinç ve Keder
9. Alay etmek, Haset ve Gıpta
10. Merhamet ve Şefkat
11. Kendinden memnuniyet ve Pişmanlık
12. Lütuf ve Minnet
13. İğbirar ve Gücenme, Hiddet ve Öfke
14. Öğünme ve Utanma
15. Esef, Tiksinme ve İstikrah
Temel ihtiraslar da altı tanedir. Bunlar:
1. Hayranlık
2. Sevgi ve Aşk
3. Nefret ve Kin
4. Arzu
5. Sevinç ve Neşe
6. Keder ve Hüzün
Descartes’in Metodu
1. Hüküm vermede en açık yolu takip et. En iyi ve isabet edebileceğin şeyi konuş.
2. Karşılaştığın güçlükleri en küçük parçalara ayırarak yavaş yavaş yut.
3. Bilinenin en kolay olanından başlayarak azar azar mürekkebin bilgisine ulaş.
4. Hiçbir şeyin unutulmaması için sık sık tekrar et.
5. Her gün planlı ve programlı olarak çalış.
