Her yüzyıl bir asırdır ve her asır yeni bir dönemdir. Gerek dünya gerekse ülkemiz ve insanlık âlemi her yüzyılda tamamen yenilenmektedir. Ama ne var ki insanlar değişmekte, fikirler ve oluşumlar başkalaşmakta ancak yeni dönemin yeni insanlarının davranış biçimi değişmemektedir.
YÜZYIL ÖNCE VE SONRA TÜRKİYE VE DÜNYA
Her yüzyıl bir asırdır ve her asır yeni bir dönemdir. Gerek dünya gerekse ülkemiz ve insanlık âlemi her yüzyılda tamamen yenilenmektedir. Ama ne var ki insanlar değişmekte, fikirler ve oluşumlar başkalaşmakta ancak yeni dönemin yeni insanlarının davranış biçimi değişmemektedir. Her insan tecrübesini kendisi yaşamak istemekte, öncekilerin tecrübelerinden faydalanan ya azınlıkta kalmakta ve tecrübelerinden faydalanılmamaktadır. Bunun için “Tarih tekerrürden ibarettir” denilmiştir.
İlim adamları olayları ve hadiseleri değerlendirirlerken yaşanmış tarihi olayları ve insanların başlarından geçen bireysel tecrübeleri dikkate alırlar. Buna yeni bilgileri de ilave ederek insanların önüce koyarlar; ama bunları çok küçük bir azınlık dikkate alır. Onlar da yine bilginlerdir. Çoğunluk ise ya kale almazlar veya kendi tecrübelerini kendileri yaşamak isterler. Milli şairimiz Mehmet Akif “Tarihi tekerrür diye yâd ediyorlar. / Hiç ibret alınsaydı tekerrür mü ederdi?” derken bu gerçeğe parmak basmaktadır.
Bu bağlamda biz de yüzyıl öncesine ve sonrasına bakarak günümüz olaylarını değerlendirelim istedik. Beraber tarihi bir gezi yapacak olursak:
1900
İstanbul’da Daru’l-Fünün açılışı,
1902
Osmanlı Liberalleri ilk kongrelerini topladı.
İttihat ve Terakki Cemiyeti Kuruldu.
Bağdat Demiryolu İhalesi Almanlara verildi.
Prens Sabahattin “Teşebbüs-ü Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Cemiyetini Kurdu.
1903
Makedonya’da Bulgar Çeteleri ayaklanma başlattı.
Wright kardeşler ilk motorlu uçağı uçurdular.
Avrupa’da ekonomik kriz başladı.
Belçika’da Rus Sosyal Demokrat Partisi ilk kongresini topladı.
1904
Pasifik Denizinde Rus-Japon savaşı başladı.ABD ve İngiltere’den ilk zırhlı gemiler (Kruvazörler) alındı.
1905
Ermeni Komiteleri Sultan Abdulhamide Suikast düzenlediler.
Rus Devrimi başladı,
Japon-Rus savaşı Japonların galibiyeti ile sonuçlandı.
Rusya’da Meşrutiyet ilan edildi.
1906
Selanik’te Osmanlı Hürriyet Cemiyeti kuruldu.
İran’da Meşrutiyet ilan edildi.
1907
Bediüzzaman İstanbul’a geldi.
Erzurum, Bitlis ve Diyarbakır’da ayaklanmalar oldu.
Osmanlı Hürriyet Cemiyeti ile İttihat ve Terakki birleşti.
Einstein İzafiyet Teorisini ortaya attı.
1908
Bediüzzaman Şekerci İşhanında bütün ulemaya meydan okudu.
Osmanlı Devletinde 2. Meşrutiyet ilan edildi.
Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.
Avusturya Bosna-Hersek’i ilhak etti.
Girit Yunanistan’a bağlandı.
Osmanlı Ahrar Fırkası kuruldu.
Meclis-i Mebusan açıldı.
İstanbul’da Avusturya mallarına karşı boykot başladı.
Bediüzzaman İstanbul ve Selanik mitinglerinde Hürriyet Nutkunu okudu.
Bediüzzaman Nutuk isimli eserini yayınladı.
1909
31 Mart ayaklanması başladı ve acı şekilde sonuçlandı. Bediüzzaman da tutuklandı.
Bediüzzaman “Divan-ı Harb-i Örfî” eseri ile müdafaasını neşretti.
Adana’da Ermeni olayları oldu ve yaklaşık 30.000 kişi öldü.
2. Abdülhamit tahttan indirildi. Kanlı olaylar oldu. V. Mehmet Reşat tahta geçti.
Kanun-i Esaside (Anayasa) değişiklik yapıldı.
1910
Bediüzzaman İstanbul’dan ayrılarak doğuya gitti ve aşiretlere Meşrutiyeti anlattı.
Bediüzzaman “Münazarat” ve “Muhakemat” isimli eserlerini yazdı.
Çırağan Sarayı yandı.
İttihat ve Terakki Fırkası bölünmeye başladı.
Osmanlı Sosyalist Fırkası kuruldu.
Japonya Kore’yi ilhak etti.
Meksika’da halk ayaklanması başladı.
Arnavutluk ayaklanması başladı.
1911
Bediüzzaman Şam’a gitti. “Hutbe-i Şamiye” isimli eserini yazdı.
Bediüzzaman Sultan Reşat ile Rumeli seyahatine gitti.
Abdullah Cevdet “İçtihat” dergisini çıkardı.
Türk Yurdu dergisi yayın hayatına başladı.
Selanik’te “Genç Kalemler” dergisi çıkmaya başladı.
İtalyanlar Trablusgarp ve Bingazi’ye saldırdı ve işgal etti.
Çin’de Sun Yut-San liderliğinde devrimciler Manchu hanedanı devirdi.
Marie Curie radyoaktif dalında ilk Nobel ödülünü aldı.
Ernest Rutherford atom çekirdeğini keşfetti.
(Bu tarihi olaylar Yeni Asya Neşriyat’ın yeni baskı Risale-i Nur Külliyatından Tarihsel Gelişim ve olaylar İçinde Bediüzzaman Said Nursi isimli çalışmadan alınmıştır.)
Yüzyıl önce yaşanan olaylara ve değişime bakarak günümüzde yaşanan olayları karşılaştırdığımızda çarpıcı gerçeklere ulaşmamamız imkânsız. Biz bu gerçekleri ne kadar çok haykırsak ve sorumluların nazarına vermeye çalışsak da fayda vereceğini zannetmiyoruz. Zira Bediüzzaman da asrın başında pek çok gerçeği etkili ve yetkili kişilere anlatmaya çalıştı. Ama ne var ki kimseye dinletemedi.
Bizler anlatmaya devam edeceğiz. Kader de hükmünü icra etmeye devam edecektir. Sonuçta herkes Allah’a hesap verecek ve sorumluluğunun ceza ve mükâfatını görecektir. Yine de “Bu gerçekleri ancak âlimler anlarlar” (Ankebut, 29:43.) hükm-ü ilahisi hakikat olarak tecelli etmeye devam edecektir.
